Intro
မိတ္ဆက္စကား
ရခုိင္ျပည္တြင္းေန မြတ္စလင္မ်ား ေျပာဆုိေနေသာ စာေပႏွင္႔စကားကုိ ေလ႔လာၾကည္႔လွ်င္ ေရွးႏွစ္ေပါင္း ေအဒီ(၈)ရာစု မတုိင္မီကပင္ ထြန္းကားခဲ႔သည္ကုိေတြ႔ရွိရသည္။ ေအဒီ(၈)ရာစုက ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ရွိ ရွစ္ေသာင္းဘုရား တြင္ ဘုရင္စၿႏၵားမင္းစုိက္ထူခဲ႔ေသာ အာနႏၵစၿႏၵားေက်ာက္စာက သက္ေသခံလ်က္ ရွိသည္။ အာနႏၵာစျႏၵ ေက်ာက္စာ တြင္ ေရးသားထားေသာ စာလုံးမ်ားကုိ Oxford University မွ ေက်ာက္စာပညာရွင္ Dr. E.H.Jone Stene က AD (၁၉၃၅ မွ ၄၂) အထိ ေလ႔လာ မွတ္သားခဲ့သည္ကုိ အေျခခံ၍ အဆင္႔ၿမင္႔ပညာဦးဌာန၊ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဆရာႀကီး ဦးစံသာေအာင္ ေရးသားေသာ “အနႏၵစျႏၵ၊ ၈-ရာစု ရခုိင္၊ေ၀သာလီ မင္း” စာအုပ္တြင္ ေက်ာက္စာပါ စကားလုံး (၁၆)လုံးကုိ ျမန္မာမႈၿပဳကာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားေၾကာင္းေတြ႔ရွိရသည္။ “ေတာ္ေတာ၊ ဇဂတ္၊ ဗိရွ္၊ ေအာက္ဇိတ္၊ ေရွာတ္၊ နာမ္၊ ရွာေက၊ ကာမ္၊ ေဖာ္ဒ္၊ ပုသ္တ္၊ ပူရ္ေဗာ၊ ဖုတ္(ဖီတာ)၊ ပါန္စ္၊ ပါန္စာရွ္၊ ပရ္ဇာ၊ ဖိရိတီ၊ ၿဖိတီ” ဆုိသည့္စကားလုံးမ်ားၿဖစ္၍ ယေန႔ ရခုိင္ျပည္ရွိ ရုိဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္မ်ား ေျပာဆုိေန ေသာ စကားလုံး မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။
၁၇၉၉ ခုႏွစ္တြင္ Francis Buchanan ေရးသားထုတ္ေ၀ေသာ “A Comparative Vocabulary of some of the Language spoken in the Burma Empire” တြင္ လည္း ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးမ်ား၏ စကားမ်ားကုိေရးသားထား ေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။
တဖန္ Classical Journal တြင္လည္း ကမၻာ့အထင္ကရ ဘာသာစကားမ်ား၊ အေရွ႕ေတာင္ အာရွရွိ ဘာသာ စကားမ်ား၊ ကုိေလ႔လာတင္ၿပရာတြင္ စာမ်က္ႏွာ(၁၀၇)တြင္ ျမန္မာျပည္ရွိ Rooinga, Rossawn, Banga, Burmah တို႕၏ Numerals ဂဏန္း တစ္မွတစ္ဆယ္ အထိ ႏိႈင္းယွဥ္ေဖာ္ျပ ထားသည္။ စာမ်က္ႏွာ (၅၃၅) Index မွာလည္း Rooinga Language ကိုစာမ်က္ႏွာ(၃၄၈)တြင္ ၾကည့္ရွဳရန္ အညႊန္းမ်ားထည္႔သြင္းေဖာ္ၿပထားသည္။
အာနႏၵစၿႏၵားေက်ာက္စာပါ စကားသည္ ပူတီ(Putti)စာ တစ္မ်ဳိးၿဖစ္၍ ယေန႔တုိင္ ေက်းလက္ ေဒသမ်ားတြင္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားက အလွဴပြဲ၊ မဂၤလာေဆာင္အခန္းအနား စသည္႔ ပြဲမ်ား၌ ပူတီ( Putti) စာမ်ားကုိ ဖတ္ေလ႔ရွိၾကသည္မွာ ရုိးရာ၊ဓေလ႔ၿဖစ္သည္။ ထင္ရွားေသာ ပူတီ(Putti)မ်ားမွာ ေရွာရ္မူလုက္ေဘာ္ဒီေယာဇ္ေဇာ္မာလ္၊ အီဆုဖ္ဇူေလခန္၊ ရူေရွာန္ေပါခ်ာလီ စေသာ ပူတီမ်ားမွာ အလြန္ ထင္ရွားေသာ ပူတီ( Putti) မ်ားၿဖစ္သည္။
ၿမန္မာနဳိင္အစုိးရကလည္း ရုိဟင္ဂ်ာ ဘာသာစကားကုိ(၁၅-၅-၆၁) ေန႔မွစ၍ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္အထိ တုိင္းရင္းသားအစီစဥ္တြင္ ရုိဟင္ဂ်ာတုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု အစီအစဥ္ကို တစ္ပတ္လွ်င္ (၃) ႀကိမ္နႈန္းျဖင့္ ဒုတိယျမန္မာပိုင္းအစီအစဥ္မွ ရိုဟင္ဂ်ာ ဘာသာစကား အစီစဥကုိထုတ္လြင္႔ခြင္႔ၿပဳခဲ႔သည္ကုိ ျပန္ၾကားေရးႏွင့္ အသံလႊတ္ဦးစီးဌာနထုတ္ ႏွစ္(၃၀) ျမန္မာ့အသံ စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ (၇၁) တြင္ ေလ႔လာေတလွ်င္ ေတြ႔ရွိ နုိင္သည္ ။
ရုိဟင္လူမ်ဳိးစု၏စီးပြါးေရး၊လူမွဳေရး၊ပညာေရး၊အိမ္ေထာင္ေရး၊သြားလာေရးအခက္ အခဲေၾကာင္း ရခုိင္ၿပည္ရွိ ရုိဟင္ဂ်ာမူစလင္တုိ႔၏ လူေနမွဳအဆင္႔ အတန္းမွာ အလြန္နိမ္႔က်သြားၿပီး၊ သမုိင္း၊စာေပ ယဥ္ေက်းမွဳမ်ားလည္း ေမွးမွိန္ သြားခဲ႔သည္။ ယေန႔ေခတ္မီတုိးတက္ လာေသာအခ်ိန္တြင္ ယခင္က ေပရြက္ေပၚ၌ ေရးသားခဲ႔ေသာ အကၡရာ စာသားမ်ားကုိ အြန္လုိင္းေပၚတြင္ ကြန္ၿပဴတာ ႏွင္႔ ေရးသား လာၾကသည္။ ယခင္က ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးမ်ားသည္ မိမိ ဘာသာစကား ကုိ အရဗီ၊ ပါရစီ၊ ဘဂၤါလီ၊ အူရဒူ စေသာ ဘာသာအသီးသီးၿဖင္႔ ေရးသားခဲ႔ေၾကာင္းကုိ မစၥတာ ေခၚလိလ္ရဟ္မန္ ေရးသားခဲ႔ေသာ TARIKE ISLAM BURMA AUR ARAKAN စာအုပ္ ကုိေလ႔လာလ်ွင္ ေတြ႔ရွိ နဳိင္သည္။ ထုိမွတဆင္႔ အြန္လုိင္းေပၚတြင္ ကြန္ၿပဴတာႏွင္႔ အလြယ္တကူေရးသားနဳိင္ရန္ Hanifi script, Arabic Sript ႏွင္႔ Latin Script ကုိ ေၿပာင္းလဲ ေရးသားလာၾကသည္။
ရခုိင္ၿပည္မွရုိဟင္ဂ်ာမူစလင္မ်ားသည္ မိမိတုိ႔၏အခက္အခဲမ်ား ရုန္းကန္ရင္း ကမာၻေနရာ အႏွံ႔သုိ႔ေရာက္ရွိခဲ႔ ၾကသည္။ မိမိတုိ႔၏ ဘာသာစကား၊ စာေပယဥ္ေက်းမွဳ၊ ရုိးရာဓေလ႔မ်ားကုိ ေရာက္ေလရာတြင္ ထိန္းသိမ္း ေစာင္႔ေရွာက္ နဳိင္ရန္အလုိ႔ငွာ စာေပပညာသည္ အလြန္အေရးၾကီးေသာ အခန္းက႑တြင္ပါ၀င္သည္။ မိမိတုိ႔ေၿပာဆုိ ေနေသာ ဘာသာစကားကုိ စာၿဖင္႔ေရးသားနဳိင္မွ ေနာင္လာေနာင္သား မ်ားသည္လည္း ရုိဟင္ဂ်ာ ဘာသာစကား၊ စာေပယဥ္ေက်းမွဳ၊ ရုိးရာဓေလ႔၊ ထုံးစံမ်ား ကုိ ထိန္းသိ္မ္း နဳိင္ မည္ ၿဖစ္ သည္။
ရုိဟင္ဂ်ာဘာသာစကားကုိ Latin အကၡရာႏွင္႔ ေရးသားရာတြင္ အသံထြက္အားလုံး ၿခဳံငုံ ေရးသားနဳိင္ရန္ Latin Alphabet အဂၤလိပ္ စာလုံး (၂၆) လုံးအၿပင္ အပုိစာလုံး (၈)လုံးကုိ တီထြင္ၿပီး စုစုေပါင္းစာလုံး (၃၄)လုံးၿဖင္႔ ေရးသာမည္ၿဖစ္သည္။ ၎အပုိစာလုံးမ်ားမွာ (င=ĝ), (ည=ĵ), (ထ=ť), (ဓ=ď), (ရဟ္=ŕ), (အာန္=ń – ႏွာသံ), (က်=ĉ), (သ=ś) တုိ႔ၿဖစ္သည္။ အပုိစာလုံး အသုံးၿပဳရၿခင္းမွာ ေအာက္ပါ ဥပမာမ်ားကုိေလ႔လာလွ်င္သိရွိနဳိင္သည္။
ဥပမာ Ĝappli, Leĝaiya, Baińĝa, Raińĵa(Raińda), Nya rainĵa, Ĵong cónĝ,
Ainĵo (fura bac) Koinĵa, Baińĵa (Bainna)
အခ်ိန္တုိတုိ ၿဖင္႔ Latin Alphabet ကုိ အသုံးၿပဳ၍ မိမိတုိ႔ေၿပာဆုိေနေသာ ရုိဟင္ဂ်ာ ဘာသာစကားကုိ အကၡရာကုိ မွတ္မိရုံႏွင္႔နာရီပုိင္းအတြင္ ေရးသားနဳိင္သည္႔အတြက္ ကမာၻ႔အႏွံ႔ ေရာက္ရွိ ေနေသာ ရုိဟင္ဂ်ာအားလုံး အတြက္ အဆင္ေၿပ၍ လြယ္ကူစြာေရး သားနဳိင္ရန္ အေထာက္အကူၿဖစ္ မည္ဟု အေလးအနက္ ယုံၾကည္ ပါသည္။
စာေရးသူ
Mr Asia Hero saab
Intro
Kitabor Cúru Kota
AD acto(8) sódi age’ oyte’ Rowang or manuic hokkole’ “Ruwangya Zoban” oré lekha lekhi gori acchedé hiyan Histori (tarikh) lot zoriya sobut asé. Pakka ekkan dolil dekhailé, Pattorkillar Chit-song pagoda meijjé asede’ Anenda Sendara cílor ťom hiyan dakhai diya poribo. Hi chílor ťóm hiyan AD acto (8) cót meijjé Anenda Sendara badchá ye gańrai ye’. Hi chilor ťóm or ek kulti Brami horof loi lekkhyé dé hin Ruwangya zoban loi mile’. Lekha hin oré “Oxford University” skolar Dr. E.H.Jone Stene” kodé maicé 1935 cón oyte’ 1942 foijjonto stadi (mutaále-á) gori uggwa kitab lekkhye’. Hi kitab ore’ refar gori Bormar Hai Edukecén department ministaré “အနႏၵစျႏၵ၊ ၈-ရာစု ရခုိင္၊ ေ၀သာလီမင္း” nam or pore’ uggwa kitab lekkhye’. Hi kitab ot (16) alfaz tar awaz motabek Borma zobanat lekhyé. Hi alfaz beiggun Roangya hokkolé awaz loi mile’.
1799 cón ot meijje’ “Francis Buchanan” kode’ hite’ “A Comparative Vocabulary of some of the Language spoken in the Burma Empire” boli uggwa kitab lekkhye’. Hitar kitab ot meijje’ yo Rowaggya kotar alfaz hokkol lekhye’ paza.
Hin baáde’ yo “Classical Journal” kode’ uggwa kitab, duniyair mochour kota hokkol, “East South Asiar” kota hokkol ore’ stadi (mutaále-á) gori lot paiytede’ Rooinga, Rossawn, Banga, Burmah tarar hisab or lofz (Numerals) hokkol ore’ sofa nombor (107) meijje’ lot paza. Sófa nombor (535) kitab or férost (index) ot meijje’ “Rooinga Language” lekhi raikye dé hiyan lot paza.
Anenda Saidara badchar chilor ťom ot meijje’ asede’ kota, hin oiyede’ ek kisim or puti. Gang hokkol ot meijje’ biya chádi, fateha durus, khuchi mahafel hokkol meijje’ puti porede’ hiyan ekkan Rowanggyar rosom. Hi puti hokkol or bútore’ bici mochour puti nam koilé “Chormulluk Bodiyozzomal”, “Isuf Zekhan”, “Ruchon ponchali” in bici mochour.
Rowanggya hokkol or karbar, sohoubot, elom, biya chadi, sola fíra beiggun rukawot bon pori zonor sobobe’ manuic hokkol or adob, khsolot, tahazib, sohoubot beiggun niroc pori giye goi. Zobana torki oi ai giye’ goi, agor zobanat meijje’ patar pore lekhye pora goijjé dé hin, ekhon kompyutar ot onlain meijje’ lekha pora gorer. Agor zobanat meijje’ Rowanggya zoban ore’ Arabi, Farsi, Bangali, Urdu baca mejje’ lekhyede’ hiyan Mastoc Kholil Rahaman sab lekhyé dé “TARIKE ISLAM BURMA AUR ARAKAN” tarikh ot meijje’ lot paza. Ekhon zopbana torki oi giye’ goi Ruwaingyar elom oreyo kompyutar addé onlain ot lekhite’ asan oi bella Hanifi script, Arabic Sript, Latin Script loi lekha pora cúru goijjé.
Ruwanĝor musolman hokkol duk tokolif, mosibot, kisim kisim or rukawot hokkol olla duniyair kuna kuna meijje’ Ruwaingya hokkol fońssé goi. Hetella hár Ruwaingya hokkol nizor zoban, tahazzib, sokawot ore’ sámali rakhi pari bella elom kode’ hiyan bechá bichí dorkari. Toile’ zoban addé kota ré Ruwaingya zoban loi lekhi paillé tahazzib tamuddun, sókawot, wogaira hamicca beiggun taza ťakhibo.
Ruwangya zoban oré kompyutar ot meijjé bici asan gori lekhi pari bella Letin or horof oré mukoror gora giyé. Ruwangya zoban beiggun kúllekul purafuri lekhi paitté (34) wa horof mukoror gora giyé. Ingrazi horof (26) baádé aró (8) horof bana giyé. Acto(8) wa horof oi yedé hin in. (ĝ), (ĵ), (ť), (ď), (ŕ), (ń), (ĉ), (ś)
Mosolan: – Ĝappli, Leĝaiya, Baińĝa, Raińĵa(Raińda), Nya rainĵa, Ĵong cónĝ,
Ainĵo (fura bac) Koinĵa, Baińĵa (Bainna)
Kom comoi bútoré Latin Alphabet kodé horof hin loi nizor madori Ruwangya zoban oré bicí asan gori lekha pora gori fare’. Allah Ruwaingya bweiggun oré kamiyabi dorjat fońsouk. Amiin, Súmma Amiin
Musonnef (written by)
Mr Asia Hero saab
0 Comments:
Post a Comment